352 Yıl Önce Yazılmış, Türkiye’den Bahseden İlk  Akademik Makale

Türkiye hakkında yazılmış en eski makalelerden biri, bundan tam 352 yıl önce, İngiliz Kraliyet Cemiyeti’nin Philosophical Transactions adlı dergisinde yayımlanmıştı.

Türkiye hakkındaki araştırmalar söz konusu olduğunda, bizim aklımıza ilk olarak Türkiye Cumhuriyeti geliyor. Haliyle 1920’de ilk TBMM açılana kadar Türkiye hakkında makale yazılmasını beklemiyoruz.

Öte yandan, Osmanlı Dönemi’nde ve daha öncesinde Türkiye, Turqia, Turkey gibi özünde “Türk Yurdu/Vatanı/Memleketi” anlamına gelen sözcükler zaten kullanılıyordu.

30 Mayıs 1667 tarihli bir makale, Inquiries for Turky başlığını taşıyor. Burada bir yazım hatası (Turkey/Turky) mı olduğu yoksa zaman içerisinde sözcükte değişiklik mi olduğu (Thou/You) tartışmalı. Eski metinler Optik Karakter Tanımlama ile dijital ortama aktarıldığı için hatalı karakterler bulunabiliyor.

Makale, metnin Türkiye’ye yola çıkacak İngiliz vatandaşları için hazırlandığı belirtiyor. Yani akademik bir makaleden ziyade bir turistik rehber ile karşı karşıyayız.

Makalede genel olarak Türkiye ve o dönemde Osmanlı kontrolünde olan topraklar hakkında sorular gündeme getiriliyor. Makale, bu içeriğin istihbarat bilgileri temelinde ilerlediğini ortaya çıkarıyor. Osmanlı toplumunun yaşayışı ve ülke hakkında bilgiler aktarmayı amaçlayan makale, onlarca farklı konuda sorular soruyor.

Türkiye’nin coğrafi özellikleri, ülke hakkında anlatılan söylencelerin doğruluğunun ya da yanlışlığının tespiti, ileride Birleşik Krallık tarafından işe yarayabilecek bilgilerin derlenmesi amaçlanıyor. Türkler'den at yetiştiriciliği ve zehir yapımı, Ermeniler'den et saklama yöntemleri ve mümkünse başka zanaatleri öğrenmek, bu amaçlar arasında yer alıyor. Ayrıca Osmanlı ve Türkiye’deki seyahat rotaları (özellikle Çin’e giden yollar), Osmanlı su kanalları da büyük ilgi çekmiş gibi görünüyor.

Makale son olarak “ülkenin dolu olduğu bilinen ancak cahillerin fark etmeyeceği ya da koruyamayacağı antik eserler” üzerine odaklanıyor. Kanuni Sultan Süleyman tarafından İstanbul civarında yaptırılan su kemerleri hakkında da bilgiler edinilmesi isteniyor